Słoiki – bez nich trudno wyobrazić sobie wytwarzanie przetworów. Jak powstały? Jakie rodzaje słoików są dostępne na rynku? Które sprawdzają się najlepiej podczas przygotowywania domowych konserw?
SÅ‚oik typu Weck
Słoiki mają zakrętki lub są zamykane przy pomocy sprężyny, która przyciska szklane wieczko z gumową uszczelką. W Europie najbardziej popularne są tzw. wecki (od Weck, który wprowadził ten typ słoja), czyli szkła zamykane przy pomocy sprężyny. Jest to najczęściej używany słoik do konserwowania przy pomocy pasteryzacji, rzadziej do pieczenia lub duszenia potraw.
Zgodnie z danymi z początku tego wieku niemieckiego przemysłu cukrowego , które mówią o miliardzie tego typu słoików wykorzystywanych do gotowania podczas konserwowania (w tym 1/3 na różnego rodzaju marmolady i dżemy).
Wecki są praktycznie tylko wykorzystywane na użytek domowy – przemysł spożywczy i producenci konserwowanej żywności ze względu na krótszy czas zamykania stosują słoiki z zamknięciem typu twist, czyli z plastikową zakrętką uszczelnioną gumową wyklejką. Te słoiki i zakrętki mają gwint (na 4 lub na 6 nacięć).
Chcesz rozpocząć przygodę z domowym przygotowaniem konserw? Przeczytaj: Domowe konserwy. Dlaczego warto?
Do lat 60. XIX w. do przechowywania konserwowanej żywności używano blaszanych puszek z cynowym lutowaniem oraz fajansowych dzbanów z dopasowanym zamknięciem (przeczytaj więcej na temat: Historia konserw). W latach 70. XIX w. pojawiły się hermetycznie zamykane słoiki z kolorowego szkła o pojemności 0,2-1,1 Metoda konserwacji produktów w słoikach została opatentowana w 1892 r. a w 1895 patent został kupiony przez Johanna Wecka, który wraz z Georgem van Eyck założyli w 1900 r. firmę produkującą słoiki, sprężyny i gumy.
Wecki produkowane w Niemczech od początku mają dwie małe sprężyny zakładane na brzegach pokrywki (u nas stosuje się jedną sprężynę, której długość obejmuje średnicę słoika – wariant z dwoma mniejszymi sprężynami jest wygodniejszy, bo ma zastosowanie do słoków o różnych średnicach). Jedną z ciekawszych form słoików typu weck jest zestaw: słoik – wieczko – zestaw sprężynowy. Taki zintegrowany zestaw z przymocowaną na stałe sprężyną nazywany jest słoikiem z zamknięciem łukowym.
 Czasownik zawekować trafił w latach 30 ub. w. do słownika języka niemieckiego (Duden).
Przeczytaj także: Słoiki na przetwory. Gdzie kupić
Ciasto w wecku?
Wecki w kształcie odwróconego ściętego stożka z zamknięciem sprężynowym na szerszej podstawie) mają również zastosowanie jako forma do pieczenia ciasta (u nas używa się form blaszanych z przykrywką, w których gotuje się babę wielkanocną). Słoik napełnia się ciastem do połowy – bo podczas pieczenia powiększa się jego objętość. Ciasto zaraz po upieczeniu zamyka się wieczkiem i sprężyną. Tworzące się podczas stygnięcia podciśnienie sprawia, że słoik jest hermetycznie szczelny i ciasto można przechowywać kilka miesięcy. Można napełniony do polowy słoik zamknąć i gotować w garnku (podobnie jak pasteryzuje się przetwory).
SÅ‚oik Mason, Killnera i Fowlera
W Wielkiej Brytanii i w USA popularne są trzy bardzo podobne do siebie typu słoików. Słoik Mason (mason jar) opatentowany w pol. XIX w. z zewnętrznym gwintem na obwodzie przez Amerykanina Johna Masona. W USA cieszył się dużą popularnością podczas II wojny (racjonowanie żywności + zachęta ze strony rządu do robienia przetworów i zapasów). Renesans tego słoika na pocz. tego wieku (ekologiczne podejście do życia, dbanie o środowisko, niechęć do plastikowych opakowań popularność zero waste). Od 2017 r. obchodzony jest w Stanach Narodowy Dzień Słoika Masona (30. listopada). Początkową formą zamknięcia szklanego słoika na konserwy była cynkowa zakrętka, która miała wew. szklaną wkładkę. Od pocz. XX w. wieczka miały trwałą gumową uszczelkę. Kompletny słoik Mason składa się ze słoika ze szkła hartowanego, płaskiej samouszczelniającej się pokrywki i metalowej opaski. Podobny do niego jest wynaleziony przez Brytyjczyka również w pol. XIX w. słoik Kilnera, który na Wyspach był produkowany do lat 30 XX w. W 2003 r. Grupa Rayware kupiła patent i wzór i nadal produkuje ten rodzaj słoika, z tym, ze teraz w Chinach. Z kolei w Australii używa się od pocz. XX w. słoik Fowlera, zjednorazowymi gumowymi uszczelkami i tłoczonymi metalowymi pokrywkami. Słoik został opatentowany również w pol. XIX . Gorące przetwory pokrywki są zabezpieczone metalowymi zaciskami napinającymi, które są usuwane po ochłodzeniu i utworzeniu uszczelnienia próżniowego.
Przeczytaj także:
